نقاشی ارمنی معماری هنر سینما آشپزی رقص پوشاک نقاشی تاریخ
معماری هنر سینما آشپزی رقص پوشاک نقاشی تاریخ خط زبان ادبیات موسیقی مذهب اساطیر ارمنستان ورزش وارداوار
نقاشی ارمنی مربوط به دوره ما قبل تاریخ قدمتی ۱۰ هزار ساله دارد (نقاشی بر دیوارهای غارها، سنگ‌نگاره‌ها) در عصر برنز (هزاره‌های ۵ تا ۳ پیش از میلاد) هنر کاربردی اساساً به صورت سفالگری نمود پیدا می‌کند (سفالهای رنگی زیبا، مزین به صور هندسی و نقش نگاره‌های گیاهی) (اکتشافات باستان‌شناسی در تپه شرش، کارنوت، وانادزور و غیره). بدون شک جام زرین کشف شده در کاوشهای باستان‌شناسی تپه «آرمگاه وانادزور» که مزین به ۶ شیر می‌باشد، یکی از زیباترین نمونه‌های هنر فلزکاری در هزاره دوم قبل از میلاد می‌باشد.
مشخصه بارز هنر مینیاتور ارمنی که نمونه‌های اولیه کشف شده آن مربوط به سده ۶ میلادی می‌باشند رنگ آمیزی زیبا و سبکهای متنوع آن می‌باشد. انجیلهای مزین به مینیاتور باقی‌مانده از سده‌های دهم و یازدهم میلادی که نام اساتید نقاش آن مشخص نمی‌باشد دارای ارزش هنری فوق‌العاده ایی می‌باشد. این انجیلها با نامهای «انجیل اچمیادزین» (سال ۹۸۹ م)، «انجیل وهاپار» (سده دهم میلادی)، «انجیل موقنی» (سال ۱۰۳۸ میلادی) شناخته شده می‌باشند. «انجیل اچمیادزین» دارای جلدی نفیسی از عاج فیل می‌باشد و درآن ۴ مینیاتور منحصر به فرد از سده ششم میلادی حفظ شده است. یکی از سبکهای اصلی هنر مینیاتور ارمنی تزئین کتب و نسخ دست نوشته می‌باشد. استاتید مینیاتوریست با استفاده از آب‌رنگ، گواش و رنگهای چسبی در حاشیه صفحات کتب و نسخ دست نوشته طرح‌های گرافیکی و مناظر زیبایی با موتیف‌های گیاهی و حیوانی به یادگار گذاشته‌اند. در سده میانه هنر مینیاتور ارمنی با سبکها و مکاتب مختلفی نمود پیدا کرده است. مشهورترین این سبکها و مکاتب «واسپورن»، «آنی»، «سیلیسیه»، «گلادزور»، «داتو»، «جلفا» (ایران) و «کریمه» می‌باشند، که از ترکیب آنها هنر مینیاتور ارمنی بوجود آمده است.
نمودهای اولیه هنر ریشه در اعماق تاریخ دارند. آثار هنری قابل توجهی در ارمنستان به ویژه در دهه‌های ۱۹۵۰–۸۰ میلادی کشف شده است؛ کهن‌ترین آنها متعلق به ده هزار سال پیش (نقاشی‌های صخره‌ای) می‌باشد که در غاری در جنگل خسرو واقع در ساحل شرقی رود آزات پیدا شده است. هزاران تصویر کنده شده روی صخره‌های کوه گغاما، سیسیان، واردنیس و آراگاتس بجا مانده است. روی صخره‌های بازالتی تصاویر جانورانی چون آهو، گوزن و غیره و نیز درندگانی که جانوران دیگر را تعقیب می‌کنند مانند گرگ، گربه وحشی و غیره توسط ضربات سنگ حکاکی شده است.
تصاویر دیگری که از نظر هنری از سطح بالایی برخوردارند و بخش اعظم آنها به هزاره‌های سوم و دوم پیش از میلاد مربوط می‌باشند. در این تصاویر صخره‌ای واقع در ارمنستان صحنه‌های متنوعی وجود دارند. شکارچیان مسلح به تیر و کمان، سگهای شکاری، گله حیوانات اهلی و غیره. این تصاویر نه تنها توسط سنگ که به وسیله ابزارهای مفرغی حکاکی شده‌اند. انسان‌های اولیه از آنجا که پدیده‌های طبیعی روی زمین و آسمان را نمی‌شناختند؛ لذا تصورات و تجسمات خیالی و افسانه‌ای از آنها پدید می‌آوردند و بدین سان عقاید و تصورات و تجسمات خیالی و افسانه‌ای از آنها پدید می‌آوردند.
در تصاویر و نقاشی‌های صخره‌ای همراه با تصاویر جانوران واقعی شاهد موجودات خیالی نیز هستیم، مار و اژدها مفهوم افسانه‌ای پیدا می‌کنند. تصورات و ادرت مذهبی - نیایشی بتدریج در نقاشی‌های صخره‌ای هزاره‌های سوم و دوم پیش از میلاد ژرفای بیشتری یافته و نقاشی‌های قابل توجهی از همین دوران دربارهٔ خدایان ارواح، انسان‌ها و ستارگان باقی‌مانده است.
عصر مفرغ دورانی بود که هنرهای کاربردی و معماری در ارمنستان پایه ریزی شدند. روی سطح صاف و قرمز ظروف سفالی مربوط به این دوره تصاویر مردان و اشکال هندسی نقش بسته است. در قبرستان «گیرون» در تپه «آرمگاه وانادزور» که جام زرین کشف شده مزین به ۶ شیر نقش بسته است. در تپه نزدیک دوین (شهر باستانی) پرستشگاهی پیدا شده که روی تخته‌های سفالی قربانگاه، تصاویری مربوط به ستارگان و تصورات انسان از فضا نقاشی شده است. روی تقسیم‌بندی سه‌گانه یکی از تخته‌ها چنان حکاکی وجود دارد که به مفهوم سه عنصر فضا یعنی آسمان، زمین و آب با مفهوم سه افق می‌باشد.
مجسمه‌ها و نقاشی‌های منحصر بفرد پرندگان، آهوان و بزها که در قبور لچاشن جزو شگفتی‌های هنری بشمار می‌روند. نقاشی‌های هنری که در هزاره سوم و دوم پیش از میلاد در ارمنستان خلق شده‌اند تدریجاً غنی تر شده رشد و توسعه آنها در هزاره اول نیز ادامه یافته است. بسیاری از آنها تنها جنبه تزئینی نداشته و مبین روحیات و تصورات و شناخت انسان‌های آن دوران دربارهٔ جهان و تصورات افسانه‌ای و تخیلات آنان بوده است. هنرهای زیبای سرزمین کوهستانی ارمنستان در سده‌های ۷–۹ پیش از میلاد در دوران پیدایش و قدرت گرفتن پادشاهی آراراتیان (اورارتو)، همچنین در فاصله زمانی اتحاد اقوام ارمنی در شرایط تکامل تشکل ملت ارمنی رونق یافت. آثار نقاشی‌های دیواری باقی‌مانده در دوران پادشاهی اورارتو در تپه کارمیر بلور که عمدتاً شامل نقاشی‌های دیواری کنده کاری و اشیاء زمینی و پرستشی و الواح میخی است. سرای کاخ‌ها و حیاط‌های ستون دار، پرستشگاه‌ها و اتاق‌های مجلل توسط نقاشی‌های دیواری مزین بودند. این نقاشی‌ها کاملاً هم ماهیت دنیوی و هم دینی - پرستشی داشتند. آنها همانند سبک شرقی صحنه‌های جشن، مراسم مذهبی، شکار و زندگی عادی را به نمایش می‌گذارند.
زمینه‌های اصلی نقاشی دیواری دارای تنوع زیاد است. روی زمینه کمرنگ، رنگهای آبی، قرمز، سبز و سیاه بکار رفته‌اند. این رنگ‌ها هم طبیعی و هم مصنوعی هستند. هنرهای تجسمی دوره اورارتو در عین همانندی کلی با هنر آشور و شرق باستان از نظر سبک و محتوا کاملاً منحصر بفرد می‌باشند.
کهن‌ترین مطلب دربارهٔ هنر نقاشی ارمنی در سده‌های میانه به نوشته «دربارهٔ صحنه نبرد»